झापा, चैत २२ । अमेरिकाले निष्कासन गरेका भुटानी शरणार्थीहरू नेपाल छिरेपछि उनीहरूमाथि प्रहरीको अनुसन्धान जारी रहेको छ। अमेरिका हुँदै भुटान पठाइएका शरणार्थीहरूलाई भुटान सरकारले पुनः देश निकाला गर्दै भारतको सीमावर्ती गाउँमा लखेटेपछि उनीहरू पूर्वी नेपालको काँकडभिट्टा हुँदै नेपाल प्रवेश गरेका थिए।
नेपालमा छिरेका मध्ये चार जना शरणार्थीहरू—३६ वर्षीय आशिष सुवेदी, ३१ वर्षीय सन्तोष दर्जी, ३६ वर्षीय रोशन तामाङ र ३० वर्षीय अशोक गुरुङ—लाई प्रहरीले चैत १६ र १८ गते झापाबाट पक्राउ गरेको हो। सुवेदी, तामाङ र दर्जीलाई दमक नगरपालिका–३ स्थित बेलडाँगी शरणार्थी शिविरबाट पक्राउ गरिएको थियो भने गुरुङलाई मेचीनगर नगरपालिका–४ मा भारतबाट लुकीछिपी पैदल आउँदै गर्दा सशस्त्र प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको हो।
हाल उनीहरू चारै जना इलाका प्रहरी कार्यालय काँकडभिट्टामा राखिएका छन्। उनीहरूका साथमा नागरिकता, परिचयपत्र वा पासपोर्टजस्ता कुनै पनि कानुनी कागजात नरहेकाले अध्यागमन कार्यालय काँकडभिट्टाले उनीहरूलाई अनुसन्धानको दायरामा ल्याएको हो।
अध्यागमन कार्यालयका प्रमुख तुलसी भट्टराईका अनुसार, अनुसन्धानको क्रममा उनीहरूसँग बयान लिने, अमेरिका जानुअघि नेपालमा बसोबास गरेको प्रमाण संकलन गर्ने र विगतका अभिलेख खोज्ने कार्य भइरहेको छ। ‘उनीहरू अवैध रूपमा नेपाल प्रवेश गरेको विषयमा अनुसन्धान भइरहेछ,’ भट्टराईले बताए।
अमेरिकाबाट निष्कासन गरिएका शरणार्थीहरूमध्ये १० जनालाई मार्च २७ मा भारतको दिल्ली हुँदै भुटानको पारो विमानस्थलमा ओरालिएको थियो। भुटानले भने उनीहरूलाई एक रात पाँचतारे होटलमा राखेपछि भोलिपल्ट भारतीय ट्याक्सी रिजर्भ गरी सीमा पार गराउँदै नेपाल पठाएको थियो। आशिष सुवेदीका बुबा नारायणकुमार सुवेदीका अनुसार, तीनजना—including आशिष—मेची नदी तैरी शिविर पुगेका थिए।
सन् २०१५ मा तेस्रो देश पुनर्वास कार्यक्रमअन्तर्गत अमेरिका गएका सुवेदी लगायतका केही शरणार्थीहरू पुनः नेपाल फर्कन बाध्य भएका छन्। सुवेदीका बुबाले भने, “मेरो छोराले कुनै अपराध गरेको छैन। नेपाल सरकारले तेस्रो देशमा पठाएका शरणार्थीलाई फेरि फर्केर आएपछि संरक्षण दिनुपर्छ।”
अन्य निष्कासन गरिएका शरणार्थीहरूमध्ये बुढासिंह गुरुङ, मैइतासिंह गुरुङ, बहादुरसिंह राई, विदुर खड्का र रूपनारायण खरेलसमेत छन्, तर उनीहरू हाल कहाँ छन् भन्ने खुलेको छैन।
ती शरणार्थीहरूमाथिको अनुसन्धानको प्रतिवेदन तयार पारेर अध्यागमन विभागमा पठाइने तयारीमा रहेको प्रहरीले जनाएको छ। विभागको निर्देशनअनुसार उनीहरूको भविष्यको निर्णय गरिनेछ।
पृष्ठभूमि
तीन दशकअघि भुटानबाट निष्कासन गरिएका लाखौँ शरणार्थीहरू नेपाल आएका थिए। उनीहरूलाई झापा र मोरङका शिविरहरूमा राखिएको थियो। २०६३ देखि २०७३ सालसम्म करिब एक लाखभन्दा बढी शरणार्थीलाई अमेरिका, अस्ट्रेलिया, क्यानडा, युरोपलगायतका तेस्रो मुलुकमा पुनर्वास गरिएको थियो। तर अहिले फेरि शरणको खोजीमा केही भुटानी शरणार्थीहरू नेपाल आइपुगेका छन्।
