झापा :हिन्दु धर्मावलम्बीहरूद्वारा विशेष गरेर बिहार, झारखंड, उत्तर प्रदेश, र नेपालका तराई क्षेत्रमा मनाइने एक महत्वपूर्ण पर्व हो। यो विशेष गरेर सूर्य भगवान् र छठी माताको पूजा गरी मनाइन्छ। छठ पर्वलाई महिलाहरूले विशेष आस्था र श्रद्धाका साथ मनाउने परम्परा छ, तर पुरुष र महिलाहरूले समान रूपमा यो पर्वमा सहभागीता जनाउँछन्।
छठ पर्व कहिले सुरु हुन्छ?
छठ पर्व कार्तिक शुक्ल पक्षको चतुर्थी देखि सप्तमी सम्म (कार्तिक महिनाको चौथो दिनदेखि सातौं दिनसम्म) चार दिन मनाइन्छ। यो विशेषगरी दीपावलीको छैठौं दिनदेखि सुरु हुन्छ, त्यसैले यसलाई “छठ” पर्व भनिन्छ। छठ पर्व सूर्य भगवान र छठी माताको पूजा गरी कृतज्ञता व्यक्त गर्न र परिवारको कल्याण, स्वास्थ्य, र समृद्धिको लागि मनाइन्छ। सूर्यलाई स्वास्थ्य, उर्जा र जीवनको स्रोत मानिन्छ, त्यसैले यो पर्वमा सूर्यलाई अर्घ्य दिइन्छ।
छठ पर्व कसरी मनाइन्छ?
छठ पर्व चार दिनको हुन्छ, र यसको प्रत्येक दिन विशेष विधिहरू हुन्छन्:
1. पहिलो दिन (नहाय-खाय): यो दिन व्रतीहरू (व्रत बस्नेहरू)ले स्नान गरी शुद्ध खानेकुरा मात्र खान्छन्। घर सफा गर्ने र शुद्धताको प्रतीकको रूपमा नदी, ताल, वा पोखरीमा स्नान गर्ने गरिन्छ।
2. दोस्रो दिन (खरना): यस दिन व्रतीहरू दिनभरि निराहार (खाना र पानी विना) बस्छन् र साँझमा खीर, पुरी र केरा प्रसाद बनाएर सूर्य भगवानलाई अर्पण गर्छन्। यसलाई खरना भनिन्छ।
3. तेस्रो दिन (सन्ध्या अर्घ्य): यो मुख्य दिन हो, जसमा साँझ सूर्यास्तको समयमा व्रतीहरू नदी वा पोखरीको किनारमा गएर सूर्य भगवानलाई दूध र पानीले अर्घ्य दिन्छन्। यस क्रममा विभिन्न प्रकारका फलफूल र प्रसादहरू चढाइन्छ।
4. चौथो दिन (उषा अर्घ्य): अन्तिम दिन, व्रतीहरू बिहान सूर्योदयको समयमा पुनः जलाशयमा गएर सूर्यलाई अर्घ्य दिन्छन्। त्यसपछि व्रत तोड्ने गरिन्छ र प्रसाद बाँडिन्छ ।
