जनताको अनुभूति र सरकारको जिम्मेवारी: गणतन्त्रको सार्थकता कता छ?
गणतन्त्रात्मक शासन प्रणालीमा सरकार जनताको प्रतिनिधि हो, जनताकै सेवा र हितका लागि स्थापना गरिएको संस्था हो। जब सरकार प्रमुख स्वयं सडकमा निस्केर उद्घाटन, शिलान्यास र सरकारी गतिविधि प्रष्ट्याउने प्रयासमा लाग्छन्, त्यो प्रतीकात्मक रुपमा सकारात्मक देखिए तापनि, यसको दीर्घकालीन प्रभाव र जनताले सरकारबाट चाहेको सेवा-कामको सम्बन्धमा प्रश्न उठ्न थाल्छ। आखिर सरकारको प्रमुख भूमिकाचाहिँ के हो?
१. सरकार प्रमुखको प्राथमिकता व्यवस्थापन :
सरकार प्रमुखले आफ्ना गतिविधिहरू योजनाबद्ध र सन्तुलित बनाउनुपर्छ। जनतालाई देखाउने र सुनाउने भन्दा पनि उनीहरूको जीवनमा सुधार ल्याउने कार्यहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्न आवश्यक छ। जनताको विश्वास त्यसै बढ्दैन; जब जनताले गुणस्तरीय शिक्षा, स्वास्थ्य सेवा, रोजगारी र सुरक्षित जीवन देख्छन्, तब मात्रै उनीहरूले सरकारलाई अनुभूत गर्छन्।
२. समस्या-सम्बोधन र संवादको संस्कार :
देशभरि रहेका सामुदायिक विद्यालयका करिब एक लाख शिक्षकहरू काठमाडौं सडकमा छन् भने, त्यो सरकारका लागि गम्भीर सन्देश हो। यो केवल शिक्षकको आन्दोलन होइन, यो शिक्षा प्रणालीप्रतिको संकट हो। यस्तो अवस्थामा सरकार प्रमुखले अनिवार्य रूपमा प्रत्यक्ष संवादमा उत्रिनु पर्दछ। वार्तामार्फत समस्या बुझ्ने र तत्काल समाधान दिने कार्यले सरकारलाई उत्तरदायी बनाउँछ।
३. सेवा प्रवाहको पारदर्शिता र गति :
जनतालाई सरकारले के गर्यो भन्ने भन्दा पनि सरकारको कामले के परिणाम ल्यायो भन्ने महत्त्वपूर्ण हुन्छ। उदाहरणका लागि, विद्यालयमा गुणस्तरीय शिक्षा उपलब्ध गराउनु, अस्पतालमा सहज उपचारको सुनिश्चितता गर्नु, बेरोजगार युवालाई रोजगारीका अवसर दिनु — यिनले मात्र सरकारको प्रभाव जनतामा छाड्छ।
४. मिडिया र सामाजिक सञ्जाल प्रयोगको विवेक :
जनतासँग संवाद गर्न र कामको विवरण बुझाउन डिजिटल माध्यम र सामाजिक सञ्जालको सदुपयोग गर्न सकिन्छ। तर यसले व्यवहारिक कार्यान्वयनको विकल्प दिन सक्दैन। प्रचारभन्दा परिणाममा ध्यान केन्द्रित गर्नु दीर्घकालीन विश्वासको जग हो।
५. संस्थागत प्रणाली सुदृढीकरण :
सरकार व्यक्ति-केन्द्रित होइन, प्रणाली-केन्द्रित हुनुपर्छ। राज्य संयन्त्रलाई मजबुत पार्न, स्थानीय तहलाई अधिकारसंपन्न बनाउनु, सार्वजनिक सेवामा पारदर्शिता ल्याउनु र नीति निर्माणमा जन सहभागिता बढाउनु अत्यावश्यक छ।
निष्कर्ष :
जनताले सरकारको काम अनुभूत गर्नको लागि उद्घाटन वा शिलान्यासभन्दा बढी परिणाममुखी कार्यको आवश्यकता हुन्छ। सरकार प्रमुखले जनताका ज्वलन्त समस्यामा सिधा चासो देखाउनु, संवादमार्फत समाधान खोज्नु र सेवाप्रवाहमा चुस्तता ल्याउनु नै गणतन्त्रप्रति जनविश्वास फर्काउने मूल उपाय हो।
सत्ता सजावट होइन, सेवा हो — यो चेतना बोकेर अघि बढेमा मात्रै सरकार जनताको मन जित्न सफल हुन्छ।
नारायणबहादुर बस्नेत
मेचिनगर-८ झापा
